19 sai lầm mà đa số nhà đầu tư chứng khoán thường mắc phải. Ảnh: Nguồn Internet
Trong đầu tư chứng khoán việc bạn mới bắt đầu hay đã có nhiều năm, thậm chí nhiều thập kỷ kinh nghiệm đầu tư đều không thành vấn đề. Thực tế là nhiều kinh nghiệm đôi khi còn có hại nếu nó liên tục củng cố những thói quen xấu của bạn. Thành công trên thị trường chứng khoán chỉ đạt được bằng cách tránh né những sai lầm kinh điển đã biến đại đa số mọi người thành các nhà đầu tư ít thành công. Sau đây là những sai lầm mà bạn phải tránh:
1. Cố chấp giữ những cổ phiếu thua lỗ trong khi chúng đang có rất ít giá trị và lý lẽ.
Đa số mọi người có thể tống khứ chúng ngay từ đầu, nhưng do họ là con người, nên họ đã để cho tình cảm chi phối. Bạn không muốn bị thua lỗ, nên bạn cứ chờ đợi và hy vọng, cho tới khi sự thua lỗ của bạn trở nên quá lớn và khiến bạn phải trả giá đắt. Tới nay, đây vẫn là sai lầm số một mà đa số các nhà đầu tư mắc phải; họ không hiểu rằng tất cả mọi cổ phiếu đều có tính đầu cơ cao và ẩn chưa rủi ro rất lớn. Bạn phải cắt giảm tối đa mọi khoản thua lỗ, không có ngoại lệ. Quy luật của tôi là luôn luôn tống khứ mọi khoản thua lỗ khi cổ phiếu nào đó rớt giá 7% hoặc 8% so với giá mua. Việc tuân thủ theo quy luật đơn giản này sẽ đảm bảo bạn còn tồn tại được đến ngày hôm sau để tiếp tục đầu tư vào những cơ hội trong tương lai.
2. Mua một cổ phiếu đang rớt giá, việc làm đảm bảo sẽ đem lại những kết quả tồi tệ.
Một cổ phiếu đang xuống giá và có vẻ là một muốn hời thật sự bởi lẽ nó rẻ hơn so với giá của nó vài tháng trước. Một người quen của tôi từng mua cổ phiếu International Harvester vào tháng 03 năm 1981 tại mức giá 19 đô la vì nó đã giảm giá mạnh. Đây là lần đầu tiên anh ta đầu tư và anh ta đã phạm một sai lầm kinh điển của các “tay mơ”: Anh đã mua một cổ phiếu tại mức gần đáy với giá của nó trong năm. Về sau, anh ta phát hiện ra công ty nay đang gặp rắc rối nghiêm trọng và có khả năng bị phá sản. Vào cuối năm 1999, một người phụ nữ trẻ mà tôi quen biết đã mua cổ phiếu của Xerox khi nó rớt giá trầm trọng xuống một đáy giá mới tại mức 34 đô la và có vẻ thật rẻ. Một năm sau nó được bán với giá chỉ 6 đô la. Tại sao lại bắt một con dao đang rơi xuống?
3. Cân đối giảm thay vì cân đối tăng.
Nếu bạn mua một cổ phiếu tại mức giá 40 đô la rồi sau đó mua thêm khi nó rơi xuống giá 30 đô la để cân đối mức lỗ của bạn, bạn đang theo chân những kẻ thất bại và ném tiền vào nơi tồi tệ. Chiến lược nghiệp dư này có thể gây ra sự thua lỗ trầm trọng và kéo trương mục đầu tư của bạn xuống vực sâu cùng với vài kẻ thất bại thảm hại.
4. Mua lượng lớn cổ phiếu giá thấp thay vì số lượng nhỏ cổ phiếu giá cao.
Nhiều người nghĩ rằng sẽ khôn ngoan hơn nếu mua số lượng hàng trăm hoặc hàng nghìn cổ phần. Điều này tạo cho người ta cảm giác rằng họ đang mua được nhiều hơn với số tiền của mình. Tốt hơn họ nên mua 30 hoặc 50 cổ phần có giá cao của những công ty đang thể hiện thành tích tốt. Hãy suy nghĩ theo số tiền mà bạn đầu tư thay vì số cổ phần bạn có thể mua. Hãy mua mặt hàng tốt nhất có thể, chứ không phải mặt hàng rẻ nhất. Nhiều nhà đầu tư không cưỡng lại nổi trước những cổ phiếu 2 đô la, 5 đô la, hoặc 10 đô la. Nhưng đa số các cổ phiếu được bán ở mức giá 10 đô la hoặc thấp hơn đều có lý do giải thích cho sự rẻ mạt của chúng. Hoặc là chúng đã tỏ ra kém cỏi trong quá khứ hoặc là chúng đang gặp rắc rối ngay trong hiện tại. Cổ phiếu cũng như mọi thứ hàng hoá khác: Mặt hàng tốt nhất không bao giờ có mức giá rẻ nhất, hay nói cách nôm na là “tiền nào của ấy”.
5. Muốn kiếm tiền nhanh chóng và dễ dàng.
Mong muốn quá nhiều, quá nhanh mà thiếu sự chuẩn bị thiết yếu, nghiên cứu những phương pháp hợp lý nhất, hoặc thu thập những kỹ năng và kỷ luật nền tảng có thể khiến bạn té nặng. Nhiều khả năng bạn sẽ nhảy vào một cổ phiếu nào đó quá vội vàng và sau đó lại quá chậm trong việc cắt giảm thua lỗ khi bạn phạm sai lầm.
6. Mua dựa trên những lời mách nước, tin đồn, tuyên bố tách cổ phần, và những tin tức, sự kiện, câu chuyện, lời khuyên của dịch vụ cố vấn, hoặc những quan điểm cá nhân khác mà bạn nghe được từ những người tự xưng là chuyên gia thị trường chứng khoán trên truyền hình.
Nói cách khác, nhiều người quá dễ dàng mạo hiểm tiền mồ hôi nước mắt của mình theo lời người khác, thay vì bỏ thời gian để học tập, nghiên cứu, và biết chắc việc họ đang làm. Kết quả là, mách nước mà bạn nghe được đơn giản không phải là sự thật. Ngay cả nếu chúng là sự thật chăng nữa, trong đa số trường hợp cổ phiếu liên quan sẽ giảm giá chứ không lên giá.
7. Chọn cổ phiếu hạng hai vì cổ tức cao hoặc P/E thấp.
Cổ tức và P/E không quan trọng bằng tỉ lệ tăng trưởng EPS. Trong nhiều trường hơp, một công ty càng trả cổ tức cao bao nhiêu thì có thể thấy nó càng yếu bấy nhiêu. Có thể công ty đó phải vay nợ lãi suất cao để đổ đầy các quỹ chi trả dưới hình thức cổ tức. Những công ty đang hoạt động tốt thường sẽ không chi trả cổ tức. Thay vào đó, họ sẽ đầu tư nguồn vốn của mình vào công tác nghiên cứu và phát triển hoặc những hoạt động cải tiến khác. Ngoài ra, nên nhớ rằng bạn có thể mất số tiền bằng một kỳ cổ tức chỉ trong vòng một hoặc hai ngày giao động của giá cổ phiếu. Còn về P/E, một tỉ số P/E thấp có thể là vì thành tích của công ty đó trong quá khứ quá kém cỏi. Đa số cổ phiếu đều được bán đúng với giá trị thật của chúng tại thời điểm đó.
8. Không bao giờ bước chân được khỏi vạch xuất phát có thể là do tiêu chuẩn lựa chọn kém và không biết chính xác mình phải tìm kiếm điều gì ở một công ty thành công.
Nhiều người mua những cổ phiếu hạng tư, “hoàn toàn không có gì đáng chú ý”, đang vận động không tốt, có mức tăng trưởng lợi tức, doanh thu và lợi suất trên vốn cổ phần đáng đặt dấu hỏi, và không phải là những cổ phiếu dẫn dắt thị trường thật sự. Nhũng người khác thì quá tập trung vào các cổ phiếu công nghệ cao nặng tính đầu cơ hoặc có chất lượng thấp và nhiều rủi ro.
9. Mua nhũng tên tuổi “lão làng” mà bạn đã quen thuộc.
Chỉ vì bạn đã từng làm việc cho General Motors không nhất thiết biến nó thành một cổ phiếu tốt để mua. Phần nhiều những mục tiêu đầu tư tốt nhất sẽ là những cái tên mới lạ mà bạn chưa từng biết, nhưng với một số cuộc nghiên cứu nho nhỏ, bạn có thể phát hiện ra và kiếm lời từ chúng trước khi chúng trở thành những tên tuổi lớn.
10. Không có khả năng xác định và tuân theo những thông tin và lời khuyên tốt.
Bạn bè, người quen, các nhà môi giới chứng khoán và các dịch vụ cố vấn đều có thể là nguồn cung cấp những lời khuyên sai lầm. Chỉ có một thiểu số nhỏ đã tự mình đạt được thành công đáng kể đủ để bạn cân nhắc tới. Số lượng nhà môi giới chứng khoán hoặc các dịch vụ cố vấn ngoại hạng cũng không nhiều hơn so với những nghề như bác sĩ, luật sư hoặc cầu thủ bóng chày. Chỉ có 1/9 số cầu thủ bóng chày đã đặt bút ký hợp đồng thi đấu chuyên nghiệp leo lên được tới hạng ngôi sao. Đa số các cầu thủ tốt nghiệp đại học thậm chí không được thi đấu chuyên nghiệp.
11. Không sử dụng biểu đồ và e ngại mua các cổ phiếu đang leo lên đỉnh giá mới.
Hơn 98% số nhà đầu tư sẽ nghĩ rằng một cổ phiếu đang leo lên đỉnh giá mới có vẻ là quá cao, nhưng các quan điểm vào cảm giác cá nhân kém chính xác hơn nhiều so với bản thân thị trường. Thời điểm tốt nhất để mua cổ phiếu trong một giai đoạn tăng trưởng của thị trường là khi cổ phiếu đó bắt đầu đột phá lên từ một nền tảng vững chắc kéo dài ít nhất từ 7 hoặc 8 tuần.
12. Bán những cổ phiếu nhỏ, dễ mua, đang sinh lợi trong khi giữ lại những cổ phiếu thua lỗ.
Nói cách khác là làm ngược lại hoàn toàn so với điều mà bạn phải làm: tống khứ những cổ phiếu thua lỗ và cho những cổ phiếu sinh lợi thêm thời gian.
13. Lo lắng quá nhiều về thuế và các khoản hoa hồng.
Tôn chỉ của trò chơi là trước tiền phải tạo ra lợi nhuận ròng đã. Sự lo lắng quá mức về các khoản thuế thường dẫn tới những quyết định đầu tư không hợp lý với hy vọng “ tránh” được thuế. Bạn cũng có thể phung phí một khoản lợi tức tốt khi giữ cổ phiếu lại quá lâu, cố tìm lợi nhuận đầu tư dài hạn. Một số nhà đầu tư tự thuyết phục mình rằng họ không thể bán cổ phiếu ra vì sẽ bị đánh thuế, nhưng đó là một phán xét dựa trên cái tôi vị kỷ.
Những khoản hoa hồng kèm theo việc mua hay bán cổ phiếu, đặc biệt là thông qua nhà môi giới trực tuyến, là rất nhỏ so với số tiền mà bạn có thể kiếm được nếu đưa ra những quyết định đầu tư và hành động ngay khi cần thiết. Thực tế là bạn chỉ phải trả môt khoản huê hồng tương đối thấp và có thể rút ra khỏi đối tượng đầu tư của mình nhanh hơn nhiều là hai trong số những thuận lợi lớn nhất của việc sở hữu cổ phiếu so với tài sản thật. Với lưu lượng tiền mặt thường trực, bạn có thể tự bảo vệ bản thân một cách nhanh chóng với mức tổn thất thấp và tận dụng những xu hướng mới có thể mang lại lợi nhuận khi chúng mở ra.
14. Tập trung thời gian vào việc phải mua thứ gì và sau khi đã đưa ra quyết định mua thì lại không biết khi nào trong trường hợp nào cần phải bán cổ phiếu đó.
Hầu hết các nhà đầu tư không có quy luật hoặc kế hoạch nào cho việc bán cổ phiếu ra, họ mới chỉ thực hiện phân nữa công việc cần làm để có thể thành công.
15. Thiếu hiểu biết về tầm quan trọng của việc mua các công ty chất lượng cao có sự bảo trợ của các tổ chức mạnh và tầm quan trọng của việc học cách sử dụng biểu đồ để cải thiện khả năng lựa chọn và nắm bắt thời cơ.
16. Quá tập trung vào đầu cơ quyền giáo dịch chứng khoán hoặc hàng hoá giao sau vì nghĩ rằng đó là con đường làm giàu nhanh chóng.
Một số nhà đầu tư còn tập trung chủ yếu vào các quyền giao dịch ngắn hạn, giá vốn thấp có tính chất bất ổn và độ rủi ro rất cao. Thời hạn giao dịch luôn luôn chống lại những người sở hữu quyền giao dịch ngắn hạn. Một số còn viết những “quyền giao dịch khống” (bán những quyền giao dịch chứng khoán mà họ thậm chí không sở hữu), phải chấp nhận một rủi ro rất lớn để đổi lấy phần thưởng tiềm năng nhỏ bé.
17. Ít giao dịch “theo giá thị trường” và thích đặt ra những mức giới hạn về giá cho các lệnh mua và bán.
Khi làm như trên, nhà đầu tư chỉ chắm chú vào từng phần tư hoặc phần tám điểm (hoặc các giá trị thập phân tương đương), thay vì tập trung vào những vận động lớn và quan trọng hơn của cổ phiếu. Với các lệnh giới hạn, bạn phải chịu rủi ro có thể hoàn toàn không theo kịp thị trường và không thể rút ra khỏi các cổ phiếu cần phải bán để cắt giảm thiệt hại.
18. Thiếu khả năng định hướng khi cần đưa ra quyết định.
Nhiều người không biết là họ nên mua, bán, hay giữ, và sự không chắc chắn này cho thấy họ không có đường lối chỉ đạo. Đa số mọi người không tuân theo một kế hoach đã được chứng minh, một tập hợp những nguyên tắc nghiêm ngặt hay những quy luật mua và bán, để dẫn dắt họ đi đúng hướng.
19. Không đánh giá cổ phiếu một cách khách quan.
Nhiều người chỉ lựa chọn những công ty mà họ yêu thích. Thay vì dựa vào niềm hy vọng và những quan điểm cá nhân của riêng mình, các nhà đầu tư thành công chỉ chú ý đến thị trường, vì thị trường gần như luôn đúng.
Bao nhiêu trong số những sai lầm được nêu trên đây mô tả niềm tin và thói quen đầu tư của bạn trong quá khứ? Những nguyên tắc và phương pháp kém cỏi đương nhiên sinh ra kết quả kém cỏi; những nguyên tắc và phương pháp đúng đắn luôn luôn sinh ra kết quả tốt.
Sau khi đọc tất cả những điều trên, bạn đừng nhụt chí. Hãy củng cố những điểm yếu cho đến khi nào chúng trở thành những điểm mạnh của bạn. Cần phải có thời gian và không ngừng nỗ lực để có thể làm được điều đó, nhưng một khi đã làm được, nó sẽ mang lại kết quả vô cùng xứng đáng.
Xem thêm:
28 điều nên học thuộc khi tham gia đầu tư cổ phiếu –
4 bí kíp chọn mua cổ phiếu của Adam Khoo –
4 quy tắc chọn cổ phiếu của Warren Buffett –
Alphabet, Disney: 2 cổ phiếu bạn có thể mua ngay không cần nghĩ với 300 USD –
